11-07-2023

Aandacht voor watermolens en bekenlandschap in Van Gogh Village Nuenen 

Op 16 mei opende koningin Maxima het ‘Van Gogh Village Museum’ in Nuenen. Het vroegere Vincentre is sterk uitgebreid en toont, mede dankzij samenwerking met het project Watermolenlandschappen, op fraaie wijze de relatie tussen van Gogh, de watermolens en het landschap. Frank van den Eijnden, directeur van Van Gogh Brabant en operationeel directeur van Van Gogh Nationaal Park, is een van de drijvende krachten. Hij gaat in op het hoe en waarom van de samenwerking. 

Wat is Van Gogh Brabant? 

Wij zijn een samenwerking van de partijen die het bijzondere van Gogh-erfgoed in Noord-Brabant willen beschermen en toegankelijk maken, zodat meer mensen – ook de toekomstige generaties - er van kunnen genieten. Het gaat om 46 Van Gogh-monumenten. Dat zijn plekken in het Brabantse landschap die Van Gogh heeft geschilderd, waar hij heeft gewoond of die zijn levensverhaal illustreren. Op drie plekken zijn tentoonstellingen te zien: het Vincent van GoghHuis in Zundert, de Van Gogh Kerk in Etten-Leur en dus het vernieuwde Van Gogh Village in Nuenen. Inhoudelijk betrokken zijn het Vincents Tekenlokaal Tilburg (de plek waar Van Gogh als kind tekenlessen heeft gevolgd) en Het Noord-Brabants Museum (dat zelf werken van Van Gogh in de collectie heeft). 

Waarom die aandacht voor Van Gogh? 

Van Gogh was misschien wel de bekendste Brabander die de schoonheid van het landschap inzag. Hij maakte lange wandeltochten door de natuur, over de heide of langs de Dommel en schetste of schilderde de landschappen die hij tegenkwam. In meerdere van zijn landschapsschilderijen zijn watermolens te zien. De liefde van Van Gogh voor natuur en landschap is een belangrijke inspiratiebron voor iedereen die werkt aan de natuur en het landschap van nu. Dat is dan ook de gedachte achter het Van Gogh Nationaal Park, dat nu volop in ontwikkeling is, en de reden om het park naar hem te vernoemen. 

Wat kan het Van Gogh Nationaal Park of Van Gogh Brabant betekenen voor het project Watermolenlandschappen?

Het project watermolenlandschappen laat zien dat het historische watermolenlandschap aanknopingspunten biedt voor hedendaagse opgaven, zoals een klimaatbestendige inrichting van de beekdalen. Dat streven past naadloos bij het masterplan van Van Gogh Nationaal Park. Het bekenlandschap is letterlijk de grondlegger voor dit nationale park nieuwe stijl. Ik vind het fascinerend hoe al in de middeleeuwen op ingenieuze wijze gebruik werd gemaakt van het beekwater om molens aan te drijven en hoe het voor de molens opgestuwde water de inrichting van de beekdalen heeft beïnvloed. Wij kunnen die fascinatie overbrengen op een grote doelgroep van mensen die in de eerste instantie komen voor Van Gogh, maar vervolgens ook geïnteresseerd raken in de rijkdom van het bekenlandschap, en wellicht ook wat dat kan betekenen voor de waterproblemen van nu. We gebruiken Van Gogh dus als verleider om meer inzicht in het landschap te verschaffen. 

Hoe doen jullie dat?

In de nieuwe opzet van Van Gogh Village Museum in Nuenen staat het landschap en de landschapsbeleving in het eerste deel van de expositie centraal en is er ook veel aandacht voor watermolens. Dat is mede mogelijk dankzij een bescheiden bijdrage uit het project Watermolenlandschappen en de aangedragen kennis over het landschap van de beekdalen. Meer specifieke en diepgaande informatie is te vinden in het landschap zelf. Er staan informatieborden bij de drie watermolens die Van Gogh heeft geschilderd. We werken verder aan routes die de Van Gogh locaties verbinden, waarbij we in de routebeschrijvingen in kunnen gaan op het landschap. Langs de Dommel denken we mee over een hernieuwde versie van het Dommelpad, die langs tal van bestaande en vroegere watermolenlocaties zal lopen.